ارتداد بنی اسرائیل (قرآن)ارتداد و مشتقات آن در قرآن کریم بیشتر در معنای لغوی به کار رفته و تنها در چند آیه در مفهوم فقهی آن (برگشت از دین )، با تعابیر و ترکیبات مختلفی از قبیل "ردّ"، "کفر"، "یرجعون" و... استعمال شده است. ۱ - آثار ارتداد بنی اسرائیل۱.۱ - سرزنشارتداد بنی اسرائیل ، سبب سرزنش آنان از سوی موسی علیه‌السّلام شد. «ولما رجع موسی الی قومه غضبـن اسفا قال بئسما خلفتمونی من بعدی اعجلتم امر ربکم والقی الالواح واخذ براس اخیه یجره الیه...» فرجع موسی الی قومه غضبـن اسفا قال یـقوم الم یعدکم ربکم وعدا حسنا افطال علیکم العهد‌ام اردتم ان یحل علیکم غضب من ربکم فاخلفتم موعدی• قالوا مآ اخلفنا موعدک بملکنا ولـکنا حملنآ اوزارا من زینة القوم فقذفنـها فکذلک القی السامری• فاخرج لهم عجلا جسدا له خوار فقالوا هـذا الـهکم والـه موسی فنسی• افلایرون الا یرجع الیهم قولا ولایملک لهم ضرا ولا نفعا. ۱.۲ - ظلم به نفسارتداد بنی اسرائیل، موجب ستم آنان به خود شد. واذ وعدنا موسی اربعین لیلة ثم اتخذتم العجل من بعده وانتم ظــلمون. . .. ولقد جاءکم موسی بالبینـت ثم اتخذتم العجل من بعده وانتم ظــلمون. واتخذ قوم موسی من بعده من حلیهم عجلا جسدا له خوار الم یروا انه لایکلمهم ولایهدیهم سبیلا اتخذوه وکانوا ظــلمین. ۱.۳ - غضب الهیارتداد بنی اسرائیل، سبب غضب الهی شد. قال فانا قد فتنا قومک من بعدک واضلهم السامری فرجع موسی الی قومه غضبـن اسفا... قال... ام اردتم ان یحل علیکم غضب من ربکم... ۱.۴ - غضب موسیارتداد بنی اسرائیل، سبب غضب موسی علیه‌السّلام شد. واتخذ قوم موسی من بعده من حلیهم عجلا جسدا له خوار الم یروا انه لایکلمهم ولایهدیهم سبیلا اتخذوه وکانوا ظــلمین... ولما رجع موسی الی قومه غضبـن اسفا قال بئسما خلفتمونی من بعدی اعجلتم امر ربکم والقی الالواح واخذ براس اخیه یجره الیه... قال فانا قد فتنا قومک من بعدک واضلهم السامری فرجع موسی الی قومه غضبـن اسفا... ۱.۵ - قتلارتداد بنی اسرائیل، سبب محکوم شدن آنان به کشتن یک دیگر شد. واذ قال موسی لقومه یـقوم انکم ظـلمتم انفسکم باتخاذکم العجل فتوبوا الی بارئکم فاقتلوا انفسکم... ۱.۶ - محرومیت از آمرزشتکرار ارتداد از سوی بنی اسرائیل، سبب محرومیت آنان از آمرزش الهی شد. ان الذین ءامنوا ثم کفروا ثم ءامنوا ثم کفروا ثم ازدادوا کفرا لم یکن الله لیغفر لهم و لا لیهدیهم سبیلا. (یک احتمال این است که مقصود از آیه ، بنی اسرائیل باشند که به موسی علیه‌السّلام ایمان آورده، سپس به او کفر ورزیدند و پس از آن به عیسی علیه‌السّلام ایمان آورده و در پی آن به او نیز کافر شده و در نهایت به پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم نیز کفر ورزیدند) ۱.۷ - محرومیت از هدایتارتداد و انحراف بنی اسرائیل از دین حق سبب محرومیت آنان از هدایت الهی شد. ان الذین ءامنوا ثم کفروا ثم ءامنوا ثم کفروا ثم ازدادوا کفرا لم یکن الله لیغفر لهم و لا لیهدیهم سبیلا. و اذ قال موسی لقومه یـقوم لم تؤذوننی و قد تعلمون انی رسول الله الیکم فلما زاغوا ازاغ الله قلوبهم والله لایهدی القوم الفـسقین. ۲ - آمرزش ارتداد بنی اسرائیلبنی اسرائیل به عفو و رحمت خدا، پس از ارتدادشان امیدوار بودند. واتخذ قوم موسی من بعده من حلیهم عجلا جسدا له خوار.. ولما سقط فی ایدیهم وراوا انهم قد ضلوا قالوا لـئن لم یرحمنا ربنا ویغفر لنا لنکونن من الخـسرین. آمرزش ارتداد و گوساله پرستی بنی اسرائیل، از نعمت‌های بزرگ خداوند بر آنان بود. واذ وعدنا موسی اربعین لیلة ثم اتخذتم العجل من بعده وانتم ظــلمون ثم عفونا عنکم من بعد ذلک لعلکم تشکرون. (چون آیه‌های این بخش از سوره ، درصدد بیان نعمت‌های الهی به بنی اسرائیل است، مفاد جمله «عفونا عنکم» نیز در مقام بیان نعمت است و از آن جا که این نعمت با «ثم» به دیگر نعمت‌ها عطف شده، می‌تواند به برتری نعمت آمرزش اشاره داشته باشد) آمرزش ارتداد بنی اسرائیل، برای فراهم آوردن زمینه سپاس گزاری آنان بود. واذ وعدنا موسی اربعین لیلة ثم اتخذتم العجل من بعده وانتم ظــلمون ثم عفونا عنکم من بعد ذلک لعلکم تشکرون. ۳ - عوامل ارتداد بنی اسرائیل۳.۱ - سامریسامری ، عامل ارتداد بنی اسرائیل بود. قال فانا قد فتنا قومک من بعدک واضلهم السامری.. فاخرج لهم عجلا جسدا له خوار فقالوا هـذا الـهکم والـه موسی فنسی. ۳.۲ - غیبت موسیغیبت موسی علیه‌السّلام، از عوامل ارتداد بنی اسرائیل بود. واذ وعدنا موسی اربعین لیلة ثم اتخذتم العجل من بعده وانتم ظــلمون... ولقد جاءکم موسی بالبینـت ثم اتخذتم العجل من بعده وانتم ظــلمون. واتخذ قوم موسی من بعده من حلیهم عجلا جسدا له خوار الم یروا انه لایکلمهم ولایهدیهم سبیلا اتخذوه وکانوا ظــلمین... ولما رجع موسی الی قومه غضبـن اسفا قال بئسما خلفتمونی من بعدی اعجلتم امر ربکم والقی الالواح واخذ براس اخیه یجره الیه قال ابن‌ام ان القوم استضعفونی وکادوا یقتلوننی فلاتشمت بی الاعداء ولاتجعلنی مع القوم الظـلمین. قال فانا قد فتنا قومک من بعدک واضلهم السامری فرجع موسی الی قومه غضبـن اسفا قال یـقوم الم یعدکم ربکم وعدا حسنا افطال علیکم العهد‌ام اردتم ان یحل علیکم غضب من ربکم فاخلفتم موعدی... قالوا لن نبرح علیه عـکفین حتی یرجع الینا موسی. ۴ - پانویس
۵ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲، ص۵۵۷، برگرفته از مقاله «ارتداد بنی اسرائیل». |